Hem kayıp-kaçak hem tasarruf için reçete
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun, elektrik abonelerinden alınan kayıp-kaçak parasının iadesi yönündeki kararı aboneleri sevindirdi. Ancak uzmanlar, enerji tüketiminde yüzde 73 oranında dışa bağımlı olan Türkiye’nin daha çok tasarrufa gitmesi görüşünde. Kayıp-kaçak konusuna da değinen enerji uzmanları ve hukukçular, hem vatandaşların hem de yetkililerin alabileceği bazı öneriler sundu.
Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi Özel Hukuk Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ayşe Havutçu, Yargıtay’ın kararının ardından mevcut yasalara göre abonelerin bireysel olarak başvurmak zorunda olduğunu, ancak yeni bir yasa çıkarılması halinde tüm abonelere aynı anda iade ya da gelecek dönemdeki faturalarında taksitli ödeme yapılabileceğini belirtti.
TOPLU İADE PARALARI ANCAK YENİ YASAYLA OLABİLİR
Prof. Dr. Ayşe Havutçu, “Karar emsal gösterilerek, tüketicilerin, bireysel olarak dağıtım şirketlerinden kayıp kaçak bedeli olarak ödedikleri meblağı hesaplatıp 2 bin TL altında ise tüketici hakem heyetlerine, 2 bin TL üstü ise tüketici mahkemelerine başvurmaları gerekiyor. Davada, aboneler, hem halen tahsil edilen kayıp-kaçak bedeli için tedbir isteyecek hem de geçmiş 10 yıllık bedelin iadesini talep edecek. Bu karar üzerine milyonlarca dava açılabilecek ve dağıtım şirketlerinin abonelere milyarlarca lirayı bulan tutarda kayıp-kaçak bedeli ödemesi söz konusu olacak” dedi.
Bir kanun çıkartılıp bu paraların iadesinin mahkemelere veya hakem heyetlerine gerek kalmadan sağlanabileceğini ifade eden Prof. Dr. Havutçu, “Meclis’e birkaç yasa tasarısı sunuldu. Abonelerin hepsinin bu karardan faydalanması ya da gelecek dönem faturalarında taksitlerle iade edilmesi için. Ancak yasalaşmadı. 36,8 milyon elektrik abonesi olduğu düşünüldüğünde, bu durumun tüketici hakem heyetlerinin ve mahkemelerin iş yükünü önemli ölçüde artıracağı öngörülmeli. Bir yasa çıkartılıp bu sorun çözülebilir. Eğer bu yönde yasa çıkarılmazsa tüketiciler mecburen bireysel olarak başvuru yapmak zorunda” diye konuştu.
İADE OLMAZSA İCRA YOLUNA GİDİLEBİLİR
Dağıtım şirketinin, mahkeme ya da hakem heyeti kararına karşın parayı ödememesi halinde vatandaşların, özel hukuk hükümleri gereğince icra yoluyla alacaklarını tahsil edebileceğini kaydeden Havutçu, faturada yer alan bazı kurumlar için ödenen payların da yasal olarak, toplam fatura bedeli değil, aktif kullanım bedeli üzerinden yüzde hesaplanarak tahsil edilmesi yönünde Yargıtay kararı bulunduğunu hatırlattı.
DEVLET ELEKTRİK FATURASI YARDIMINDA BULUNABİLİR
Basit önlemlerle elektrik faturalarında yüzde 50 oranında tasarruf etmenin mümkün olabileceğini belirten Yaşar Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Alternatif Enerji Kaynakları Teknolojisi Programı Sorumlusu Selen Çekinir ise “İşsizlik oranının yüksekliği ve düşük gelir seviyesi dolayısıyla, özellikle doğu bölgelerde yüksek olan elektrik kaçak oranını azaltmak için gelir seviyesi düşük olan insanların elektrik faturasının bir bölümü devlet tarafından karşılanabilir. Devlet, gelir seviyesi düşük olan insanlara nasıl sağlık yardımında bulunuyorsa günümüzde hayatımızın bir parçası haline gelmiş olan elektrik için de benzer yardım yapılabilir” dedi.
AKILLI SAYAÇ YAYGINLAŞMALI
Selen Çekinir, “Enerji yerinde üretilip yerinde tüketilirse elektrik iletiminde oluşan kayıplar en aza indirilebilir. Bununla birlikte Türkiye’nin enerji bakımında dışa bağımlılığı da azalabilir. Örneğin, çatıda ve bahçede elektrik üretmek mümkün. Ayrıca akıllı sayaç kullanımını yaygınlaşması ile de kaçak elektrik kullanımı azalacaktır. Akıllı sayaçlar ile enerji dağıtım, iletim ve üretiminde anlık veri iletimi sağlanarak enerjide kayıp ve kaçakların azaltılabilir” diye konuştu.
FATURULARDA YÜZDE 50 TASARRUF SAĞLAYAN ÖNERİLER:
GÜNEŞ IŞIĞINDAN FAYDALAN, CİHAZLARI STAND-BY’DA BIRAKMA
Çekinir, elektrikte kayıp-kaçağı önlemek, daha az enerji harcamak için ise şu önerileri sundu:
-Üreticiler, ürettikleri cihazların enerji tüketimlerini azalmaları yönünde teşvik edilmeli
-Tüketiciler, enerji verimi yüksek cihazlar kullanmaları konusunda teşvik edilmeli
-A sınıfı cihazlar kullanılmalı
-Verimi yüksek (lümen/Watt oranı yüksek) ampuller kullanılmalı, kullanılmayan lambalar kapatılmalı
-Güneş ışığından mümkün olduğunca fazla yararlanılmalı
-Televizyon gibi elektronik cihazlar çalışmadıkları zaman stand-by’da bırakılmamalı.
-Buzdolabı ihtiyaca uygun büyüklükte alınmalı, kapağı sık sık açılıp kapatılmamalı
-Çamaşır ve bulaşık makineleri tam dolu iken ve düşük sıcaklıklarda, ön yıkamasız çalıştırılmalı, kurutma makinesi yerine, asarak güneşte kurutma tercih edilmeli
-Yemek pişirmek için fırın yerine ocak tercih edilmeli
-Uzun sürede pişen yemekler için düdüklü tencere kullanılmalı
-Elektrikli sıcak su ısıtıcılarında kullanılacak miktar kadar su ısıtılmalı
ÇATIDA ELEKTRİĞİNİZİ ÜRETEBİLİRSİNİZ
Selen Çekinir, belli şartları yerine getirdikten sonra vatandaşların evlerinin çatılarında kuracakları düzeneklerle elektrik üretebileceklerini ve bunun da faturaları oldukça düşürülebileceğini de sözlerine ekledi.
KAYIP –KAÇAK ORANLARI
EPDK’nın 2013 verilerine göre, kayıp – kaçak oranı, Dicle Elektrik firmasının sorumluluk bölgesinde yüzde 75.41, Van Gölü Elektrik bölgesinde ise yüzde 65.84 oranında gerçekleşti. Bu bölgeleri elektrik dağıtım firmalarına göre, Aras yüzde 27.58, Toroslar yüzde 15.24 Yeşilırmak yüzde 11.47 ile izledi.
Ege’de ise İzmir ve Manisa’ya hizmet veren Gediz’de yüzde 9.73, Denizli, Aydın ve Muğla’ya hizmet veren Aydem’de yüzde 7.61, Kütahya, Afyon ile Uşak’ın içinde 5 ile hizmet veren Osmangazi’de yüzde 7.86 kayıp – kaçak oranı gerçekleşti. En az kayıp – kaçak oranı ise yüzde 6.14 ile Trakya Elektrik Dağıtım bölgesinde gerçekleşti.