Üç yıl önce, 2 bine yakın esnafla görüşerek Tarihi Kemeraltı Çarşısı’nın ekonomik durumu ile sorunlarını analiz eden ve çıkan sonuçları “Kemeraltı Çarşısı Esnaf Arası Bağımlılık İlişkileri ve Ekonomi Analizi” adıyla kitaplaştıran Yaşar Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Ufuk Tutan, güzel gelişmelere karşın çarşıda önemli birçok sorunun devam ettiğini kaydetti. Doç. Dr. Tutan, Tarihi Çarşılar Yasası’nın Kemeraltı’nı da kapsayacak bir şekilde bir an önce çıkarılmasına vurgu yaparak, “Bu yasayla, Kemeraltı Çarşı’sının kendi yönetmeliği, güvenliği ve bütçesi olan özerk bir yapıya kavuşturulması, çeşitli sorunların çözümüne ivme kazandıracaktır. Bazı sorunlara kısa sürede çözüm bulunamadığı takdirde, çarşının kabuk değiştirerek bir süre sonra ekonomik ve sosyal bir kaosa sürükleneceği aşikar” dedi.
Yüzlerce yıllık geçmişiyle, 250’ye yakın işkolu, 1 milyon ürün çeşidi, 15 bin işyeri, 10 bin esnaf ve 80 bin çalışanıyla 270 hektarı aşan bir bölgede, günde 700 bin ziyaretçiye hizmet veren ekonominin kalbinin attığı Tarihi Kemeraltı Çarşısı, gündemdeki yerini koruyor. Kemeraltı üzerine yaptığı bilimsel saha çalışmalarıyla tanınan Yaşar Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Ufuk Tutan, son yaptığı görüşmelerde de işporta, çığırtkanlık, güvenlik gibi sıkıntıların büyük ölçüde çözülmesine karşın çoğu önemli sorunlar ise hala devam ettiğini söyledi. Doç. Dr. Ufuk Tutan, “Çarşının ekonomik ve sosyal yönden hareketlenmesi için yapılan Kemeraltı Günleri gibi çeşitli sosyal etkinliklerin artması, bazı ilgili kurumların çözüm arayışlarında olması, sevindirici. Ayrıca, önceki yıllara kıyasla, işportanın, çarşı sokaklarından yavaş yavaş çekildiği ve azaldığını da gözlemliyoruz. Ancak, bir kısım kayıtdışı işporta mallarının çarşıdaki bazı yeni dükkanlara taşındığını saptadık” dedi.
CİROLARDAKİ DÜŞÜŞ SÜRÜYOR
Düşük ve alt orta gelirli müşterilerin daha çok ilgi gösterdiği Kemeraltı Çarşı’sının müşteri profilinde herhangi bir değişiklik olmadığını belirten Tutan, “Geçen yıllarda yüzde 30 oranında düşen ciroların, son bir yıl içinde yüzde 40 düştüğü saptandı. Son yıllarda yavaşlayan Türkiye ekonomisinin, Kemeraltı Çarşısı’na olumsuz yansımaları, geçen yıldan itibaren hissedilmeye başlandı ve bu yıl içinde artarak devam ettiğini gördük. Yaz döneminde düğün sezonuyla birlikte biraz kıpırdanma olsa da bu yıl geneline yayılmıyor. Esnafın en önemli sorunları arasında üç yıl önce olduğu gibi satış sıkıntısı, sermaye azlığı ve düşük gelirli müşteri profili bulunuyor” diye konuştu.
YASA BİR AN ÖNCE ÇIKMALI
Çarşının sorunları için birçok kurumun ortak hareket etmesi gerektiğini, ancak bürokrasi nedeniyle bunun çok mümkün olamadığını ifade eden Doç. Dr. Tutan, “Bu durum, çözümlerin gecikmesine ya da ertelenmesine yol açmaya devam ediyor. Bu nedenle, esnafın büyük bir bölümü, Tarihi Çarşılar Yasası’nın içinde Kemeraltı gibi tarihi açık hava çarşılarına da mutlaka yer verilerek çıkmasını istiyor. Yasa çıkarsa, bürokratik işlemler daha kolaylaşacaktır. Örneğin, tarihi mekanlarda bir çivi çakmak için bile bakanlıklardan belediyelere kadar birçok makamdan izin almak zorundasınız. Bu yasayla birlikte o bürokrasi de azalacak. Kemeraltı Çarşısı’nın kendi yönetmeliği, güvenliği ve bütçesi olan özerk bir yapıya kavuşturulması sorunların çözümüne ivme kazandıracaktır. Yasa TBMM’de iki defa rafa kalktı, ancak mutlaka gündeme yeniden gelmeli” dedi.
TURİST ÇARŞIYA UĞRAMIYOR
Tarihi Kemeraltı Çarşısı Esnaf Derneği Başkanı Ümit Kaya ile Çarşı’nın sorunları ve çözüm yolları ile ilgili görüş alışverişini her zaman sürdürdüklerini belirten Ufuk Tutan, yabancı müşteri profilinde de değişim olmadığını gözlemlediklerini anlattı. Tutan, “Çarşı’ya gelen turist müşteri sayısının son yıllarda azaldığı anlaşılıyor. Özellikle, kruvaziyer gemilerden gelen müşterilerin son yıllarda yaklaşık yüzde 50 oranında düştüğü ve gelenlerin de çoğunlukla Çarşı’yı pas geçip alışveriş etmediğini gördük” şeklinde konuştu.
ÇARŞI İZKA DESTEK PROGRAMINA ALINMALI
Kemeraltı’nın, son İZKA destek programına alınmadığını belirten Tutan, “İZKA’nın desteği olsaydı, otel, restorasyon gibi alanlarda kullanılabilirdi” dedi.
GEREKLİ ÖNLEMLER ALINMAZSA ÇARŞI’YI ZOR GÜNLER BEKLİYOR
Kemeraltı Çarşısı’nın, aydınlatma, yağmur suyu tahliyesi gibi bazı alt yapı sorunlarının hala devam ettiğini vurgulayan Doç. Dr. Tutan, şöyle konuştu:
“Kemeraltı’nın geleneksel ruhu, hala çarşının bazı sokaklarında ve hanlarında devam ettirilmeye çalışılıyor. Ancak bu asil direnişin, bu gidişle çok fazla sürdürülemeyeceği ve çarşının, bazı sorunlarına kısa sürede çözüm bulunamadığı takdirde kabuk değiştirerek bir süre sonra ekonomik ve sosyal bir kaosa sürükleneceği aşikar. Arzumuz; sokakta olan işporta mallar, dükkanlara geçmesin, kalitesiz mal olmasın, güvene dayanan, yılların alışkanlıkları çökmesin.”
BAŞKAN’DAN MÜJDELER
Tarihi Kemeraltı Çarşısı Esnaf Derneği Başkanı Ümit Kaya ise yapılması zor olmayan küçük dokunuşlarla Kemeraltı’nın eski görkemli günlerine dönebileceğini söyledi. Tarihi Çarşılar Yasası’nın Kemeraltı gibi açık çarşıları da kapsamasını istediklerini ifade eden Başkan Kaya, TBMM’nin yeni döneminde tasarının gündeme gelmesini arzu ettiklerini ifade etti. Kemeraltı’nın yıllardır konuşulan sorunlarıyla ilgili müjdeler de veren Kaya, “Güvenlik için çok önemli olan MOBESE konusunda çağrılarımıza yanıt geldi, gerekli adımlar atılıyor ve Kemeraltı’na kurulacak sistemin bütçesi de çıktı. Ayrıca, yıllardır gece hizmet verebilmek için istediğimiz aydınlatma sorunumuz da çözülüyor. Çok kısa süre içinde Kemeraltı’nın sokaklarında aydınlatma için Gediz Elektrik tarafından çalışmalara başlanacak. Belediye ile de altyapı, sokak döşemeleri, üst örtü gibi konularda çalışmalar yapıyoruz. Bu projelerin de kısa süre içinde hayata geçmesini bekliyoruz. Bize destek veren, çarşının derdiyle dertlenen, eski görkemli günlere dönüş için uğraşan tüm makam ve kurumlara teşekkür ederiz. Kemeraltı’nı, İzmir’in geleceği için korumamız gerekiyor. Burayı birlikte geleceğe nasıl taşırız, sorusunun cevabını hep birlikte aramalıyız ve bunun için çalışıyoruz” dedi.