Türk Halk Müziğinin büyük ustası halk ozanı Neşet Ertaş ve temsilcisi olduğu Bozlak müziği, Yaşar Üniversitesi öğrencisi Mehmet Kılınç tarafından yapılan yüksek lisans tezine konu oldu. Kılınç, Bozlak müziği ve özellikle de Neşet Ertaş’ın eserlerini inceleyip bir batı müziği çalgısı olan klasik gitarla yeniden yorumlanması üzerine hem tez yazdı hem de büyük ustanın “Yalan dünya” “Yazımı kışa çevirdin” gibi 5 eserine de gitar için düzenlemeler yaptı. Mehmet Kılınç, temel amacının, bir Anadolu hazinesi olan Bozlak kültürünün klasik Batı müziği çalgıların ile icrasıyla yurtdışında daha geniş kitlelere tanıtılması ve hak ettiği değeri bulması olduğunu söyledi.
Yaşar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı Yüksek Lisans öğrencisi Mehmet Kılınç, ”Bozlak müziğinin klasik gitar ile yeniden yorumlanması” başlıklı teziyle Anadolu topraklarının müzik kültürünü çağlar boyu yeniden inşa edip geliştirerek münhasır bir kültür hazinesi yaratan Adbal kültürünü ve kültür hazineleri bozlakları ve bu müziğin temsilcileri Şemsi Yastıman, Muharrem Ertaş, Hacı Taşan, Çekiç Ali, Ali Rıza Güney, İsmail Altunsaray ve Neşet Ertaş’ın eserlerini inceleyerek klasik gitar ile yeniden yorumlanması üzerine çalıştı. Kılınç, “Bu çalışmada, yüz yıllardır Anadolu’da yaşamış bir toplumun içinden çıkan bir yakarış olarak tanımlayabileceğimiz Bozlak’ı, etimolojik, tarihsel ve müzikal açıdan inceleyip klasik gitar ile yeniden icra edilebilme olasılıklarını araştırdım. Bozlak kültürünün en önemli yapısı olan Abdal toplumunun bu müziğe olan bağlılıkları ve Bozlak kelimesinin aslında onların tamamen yaşam tarzları olduğunu araştırıp geçmiş ve şimdiki zamanda kullanılan çalgılar, makam ve ayakları da inceledim” dedi.
TÜRKÜLERLE BÜYÜDÜM
Çocukluktan bu yana Neşet Ertaş türküleri ile büyüdüğünü anlatan Mehmet Kılınç, “Üniversitede klasik gitar eğitimi aldım. Yurtiçinde ve yurtdışında birçok konserde Batı müziğinin onlarca temsilcisinin eserlerini gitarımla icra ettim. Ancak yüksek lisans tezimde, Neşet Ertaş ve Bozlak kültürünü ele alarak bu kültürü Batı müziğine nasıl daha iyi uyarlar ve tanıtırız konusunu ele aldım. Bu çalışmalar kapsamında beş Neşet Ertaş türküsüne, klasik gitar için çeşitli düzenlemeler de yaptım. Böylece, uzun yıllardır hayalini kurduğum, Anadolu’nun önemli müziklerini, çocukluğumdan beri öğrenimini gördüğüm klasik Batı müziği ile bir araya getirme fırsatım oldu” diye konuştu.
Armonik yapılarına bakıldığında tüm Bozlak eserler olmasa da, icracılarının yaptığı birçok eserin klasik Batı müziği formlarıyla işlenebildiğini ifade eden Kılınç, “Bu araştırmada klasik gitar ile bunun mümkün olup olmadığını ve bu eserleri birebir çalımı ile beraber klasik Batı müziği formları ile de çalınabileceğini gördük. Bu tezin amaçlarından biri de yapılan müzikal çalışmaların klasik gitar repertuarına yenilikler kazandırması ve gitarda kullanılan bazı bağlama çalım teknikleriyle tekrardan harmanlanıp yeni bir çalım şekli kazandırılması oldu. Klasik gitar, diğer klasik batı müziği çalgılarına nazaran daha farklı akort sistemleriyle çalınabiliyor. Bunun en büyük örneklerinden olan, Türkiye’de yaşayarak Bodrum’da bir süre ikamet eden ünlü gitarist Carlo Domeniconi’nin yazdığı ‘Koyunbaba’ adlı eser. Bozlak eserlerinin de tıpkı bağlama gibi melodiyi çalarken arkadan gelen dem sesi gibi bir sistemle aynı. Her çalgı gibi evrimleşen gitar, yalın haliyle bile bize Bozlak eserlerini kolaylıkla icra edilebileceğimizi ispatlar. Araştırmadaki örneklerde de gördüğümüz gibi bağlamada kullanılan, bağlamaya özgü birçok teknik, klasik gitarla da kolaylıkla kullanılabiliyor” dedi.
Bozlak kültürünün bir Anadolu hazinesi olduğunu zaten yıllar önce anladığımızı ifade eden Mehmet Kılınç, “Aynı ailenin mensubu olan gitar ve bağlamanın benzer özelliklerini bir araya getirip kullandığımız bu düzenlemeler bize Bozlak kültüründe klasik gitar repertuarında bir yerinin olabileceğini gösterdi. Amaç, solo ve gitar topluluklarıyla beraber bu müziği icra edebilmek. Böylece, Bozlakların, klasik Batı müziği çalgılarından olan klasik gitar ile daha geniş bir kitleye tanıtılabileceği ve işlenebileceğini göstermiş olduk” diyerek temel amacını anlattı.
ANADOLU HAZİNESİ
Bozlak kültürünün bir Anadolu hazinesi olduğunu zaten yıllar önce anladığımızı ifade eden Memet Kılınç, “Aynı ailenin mensubu olan gitar ve bağlamanın benzer özelliklerini bir araya getirip kullandığımız bu düzenlemeler bize Bozlak kültüründe klasik gitar repertuarında bir yerinin olabileceğini gösterdi. Amaç, solo ve gitar topluluklarıyla beraber bu müziği icra edebilmek. Böylece, Bozlakların, klasik Batı müziği çalgılarından olan klasik gitar ile daha geniş bir kitleye tanıtılabileceği ve işlenebileceğini göstermiş olduk” diyerek temel amacını anlattı.
DOKTORA TEZİ DE EGE TÜRKÜLERİ OLACAK
Bozlak’ın gelişmesinde ve ilerlemesinde en büyük katkıları sağlayan ustaların ustası Muharrem Ertaş olduğunu belirten Kılınç, “Oğlu büyük ozan Neşet Ertaş da babasından aldığı bayrağı, kendi gönlünün sorunlarıyla, yaşantısıyla, aşkları ve bağlama çalma yeteneğiyle birleştirip Anadolu’nun bu boynu bükük kültürünü gittikçe büyüterek, dinleyici kitlesini konser salonlarına taşıdı. Ben de bu tezi hazırlayarak bu tezi akademik dünyaya taşımak istedim. Doktora tezimde de doğup büyüdüğüm toprakların Ege’nin türkülerini işlemek istiyorum” dedi.
“I GREW UP WITH TURKISH FOLK MUSIC.”
Noting that he grew up with Neşet Ertaş’s folk songs as a child, Mehmet Kılınç added, “I was a classical guitar student at university. During concerts organized in Turkey and abroad, I have performed numerous works by different Western music representatives with my guitar. However, I decided to focus on how Neşet Ertaş and the Bozlak culture could be adapted to Western music, and how we could introduce this culture to foreign countries. As part of these studies, I made arrangements on five of the folk songs of Neşet Ertaş, and made cover versions with classical guitar. For years, I have been dreaming about combining important musical elements of Anatolia with the classical Western music, which I have been studying since my childhood. Finally, I have realized my dream.”
A TREASURE OF ANATOLIA
Noting that the Bozlak music was recognized as an Anatolian treasure years ago, Mehmet Kılınç also explained his main goal saying: “We have merged similar aspects of guitar and ‘baglama’ -a Turkish stringed musical instrument-, which are actually members of the same instrument family. This work showed that the Bozlak culture can be a part of the classical guitar repertoire. The goal here is to perform this music solo, as well as together with guitar assemblies. This has showed us that it is possible to process the Bozlak music and introduce it to a wider audience by way of merging it with classical guitar, one of the instruments of classical Western music.”