Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Gastronomi Turizmi Raporu’na göre Türkiye’ye gelen yabancı turist yeme içme için kişi başına 157 dolar harcıyor. Dünyada yüksek katma değerli turizm alanları arasında yer alan gastronomi turizmi, İzmir için de altın değerinde fırsatlar sunuyor.
Gıda Mühendisi Senem Erdoğan, Yaşar Üniversitesi Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı’nda tamamladığı yüksek lisans tezinde İzmir’in gastronomi çeşitliliği üzerine kapsamlı bir araştırma yaptı. Kentin gastronomisine yön veren 16 kişiyle bir araya gelerek kent ekonomisine katkı sağlayacak öneriler sunan Erdoğan, “İzmir, yerel mutfak özellikleri ile farklı kültür ve deneyimlere ilgi duyan turistler için tam bir cazibe merkezi olabilir” dedi.
KÜLTÜREL ÇEŞİTLİLİK YEMEKLERE DE YANSIMIŞ
İzmir’in gastronomi alanında sahip olduğu zenginliği pazarlama ve markalaşma boyutunda nasıl geliştirmek gerektiğini Yaşar Üniversitesi’nde tamamladığı yüksek lisans tezinde ele alan Senem Erdoğan, şu önerilerde bulundu:
“İzmir mutfağının karakteristik özelliklerine Levanten, Rum, Göçmen, Girit, Sefarad, Anadolu ve Yunan mutfaklarının izlerini taşıyan tarifler ve geleneksel pişirme yöntemleri hakim. Bu durum İzmir’e gastronomik açıdan büyük bir avantaj sağlamakta. Ancak yerel İzmir mutfağına yönelik tanıtım çalışmaları daha etkili olmalı. Bu amaçla profesyonel şirketlerden destek alınmalı, sosyal medya ve gastronomi alt yapısı olan bloggerlar kullanılmalı, yabancı şefler ve kanaat önderleri davet edilip ağırlanmalı, ses getirecek festival ve etkinlikler düzenlenmeli. Yöresel ürünler yurtdışı fuar ve yarışmalar aracılığıyla öne çıkarılmalı. İzmir ve Yarımada destinasyonunda yapılacak gastronomik etkinlikler çerçevesinde bir gastronomi danışma komitesi oluşturulmalı ve bu komite ayrıca gastronomi turizminin gelişimine yönelik projelere öncülük etmeli. Farklı ülkelerde turizm ofisi işlevinde İzmir mutfağını temsil edecek Ege restoranlarının açılması teşvik edilmeli.”
FESTİVAL, TUR VE TADIM ETKİNLİKLERİ
İzmir’in öne çıkabilecek sokak lezzetlerinin yanı sıra tarihi restoranların bilinilirliğini artırmak için neler yapılması gerektiğini de ele alan Erdoğan, “İzmir ve Yarımada’yı temsilen Urla şarabı, sübye, sakızlı Türk kahvesi gibi içecekler ile Urla zeytinyağı, şevketi bostan, ısırgan otu, arapsaçı, sakız enginardan yapılan zeytinyağlı ot yemekleri, fava, midye, boyoz, çağla badem gibi İzmir sokak lezzetleri, İzmir köftesi, Ödemiş köftesi, Tire köftesi ile mübadele ve göçmen yemeklerinin daha çok öne çıkarılabileceği festival, tur ve tadım etkinlikleri düzenlenmeli. Sakızlı Türk kahvesi ve Erkence natürel sızma zeytinyağının uluslararası coğrafi işaretlerinin alınması sağlanmalı ve bu iki ürün uluslararası tanıtımlarda Urla ve Çeşme’nin yıldız ürünü olarak konumlandırılabilir. Tarihi değeri olan İzmir lokantalarının sürdürülebilirliği sağlanmalı. Kemeraltı ve Alsancak gibi İzmir’in birçok semtinde tarihi dokusu, değeri olup birkaç kuşaktır devam eden lezzet deneyimleme noktalarının ‘Gastro turistler’ tarafından keşfedilmesini beklemek yerine, İzmir’in sembolik yerleri ve lezzetleri hem broşür şeklinde hem akıllı telefon uygulaması şeklindeki minik lezzet haritaları aracılığıyla kolayca bulunabilecek hale getirilmeli.”
GASTRONOMİ KOMPLEKSİ KURULMALI
“Yerel gastronomi festivallerine ek olarak, İzmir ve Yarımada’yı kapsayan uluslararası büyük bir gastronomi festivali de gastronomi turizmine katkı sağlayabilir. Örneğin yerel gastronomi festivalleri kapsamında ‘zeytinyağı ve ekmek’ temalı bir gastronomi etkinliği organize edilebilir ya da Yavaş Şehir Seferihisar’ın Ata ekmeği ile Erkence natürel sızma zeytinyağının buluşması sağlanabilir. Yine şarap tanrısı Dionysos’un tapınağının yer aldığı Teos Antik kent çevresinde düzenlenecek bir şarap festivali veya şarap temalı bir gastronomi etkinliği düzenlenebilir. Ege Gastronomi ve Kültür Merkezi gibi geniş kapsamlı hizmet verecek bir gastronomi kompleksi kurulmalı. Konsolosluklarla karşılıklı tanıtım işbirliği yapılmalı ve festivaller kapsamında stratejik ortaklıklar kurulmalı” dedi.
İZMİR’İN GASTRONOMİSİNE YÖN VEREN KİŞİLER NE DİYOR
“Seyahat Motivasyonunu Etkileyen Gastronomik Unsurlar: İzmir ve Yarımada Örneği” başlıklı yüksek lisans tezinde İzmir’in uluslararası gastro kimliğe sahip olması için önerilen bazı görüşler ise şöyle oldu:
-“Nasıl gastronominin başkenti Gaziantep’tir diye söyleniyorsa bence sağlıklı beslenmenin sağlıklı yemek kültürünün başkenti de Ege Bölgesi, dolayısıyla İzmir olmalı.”
-“Alaçatı’da şahsen her yerin restoran olmasına karşıyım. Yan yana 100 tane restoran olmaz ki. Ayrıca ben Alaçatı’da fast food yiyecek olmasına da karşıyım. Dünyanın hiçbir yerinde ne Toskana köyünde ne Provance köyünde ne Alsaz’da fast food zincirleri göremezsiniz.”
-“Urla Enginar Festivali’nin bu kadar ilgi çekmesiyle beraber üretimde çok ciddi bir artış gözlendi. Boş tarım arazilerine halk enginar dikmeye başladı. Üretimdeki artış restoran sahiplerini de memnun etti. Asıl istenen ilçenin enginar ürünüyle tanıtımının yapılmasıdır. Bir Sakız adasındaki sakız ürünü gibi olmasıdır.”
-“City of İzmir” projesinde İzmir’in mutfak kültürü de paylaşıldı. Bunun gibi birçok proje olmalı. Bu projeye yenilerini eklemek İzmir’in sorumluluğundadır. Sosyal medyanın gücünü kimse yadsıyamaz.”
-“Mesela Tayland’da hükümet profesyonel anlamda başka bir ülkede Thai restoranının açılmasını destekliyor. Çünkü onları birer turizm ofisi olarak görüyor. Orada yemek yiyen insanlar sahip oldukları deneyimin kat kat fazlasını destinasyona gittiğinde bulabileceğini anlatıyorlar.”
Food engineer Senem Erdoğan did a comprehensive research on the gastronomic variety in İzmir in her master’s thesis that she completed at Yaşar University’s Department of Tourism Management. Meeting the sixteen prominent figures of the city’s gastronomy to make suggestions as to how the city’s economy could be boosted, Erdoğan said, “İzmir can become a real attraction for the tourists that are interested in different cultures and experiences, thanks to its local cuisine.”
THE CUISINE MIRRORING THE CULTURAL DIVERSITY
Noting that İzmir’s prosperous cuisine should be improved in terms of marketing and branding, Senem Erdoğan elaborates on this fact and the methods that can be employed to this end in her master’s thesis. Here are some recommendations from Senem Erdoğan:
“İzmir’s cuisine is characterized by recipes and traditional cooking methods that bear the traces of Levantine, Hellenic, Cretan, Sephardic, Anatolian and Greek cuisines. This makes İzmir a gastronomically advantageous city. However, we need more effective promotional works to be carried out to get more attention to İzmir’s local cuisine. To be able to achieve this, we need professional companies’ support. We also need to make use of some bloggers who focus on gastronomy and have strong ties with the media; foreign chefs and opinion leaders should be invited and hosted, and magnificent festivals and events should be organized. We need to promote our local products at international fairs and competitions abroad. Gastronomy events should be encouraged in İzmir and the İzmir Peninsula. Within this context, a gastronomic advisory committee is also needed so we can organize and realize projects to improve the gastronomic tourism. To represent İzmir’s cuisine in foreign countries, Aegean restaurants need to be started in different countries so they function as tourism offices.”
FESTIVALS, TOURS AND TASTINGS
“İzmir’s local cuisine encompasses such beverages as Urla’s wine, ‘sübye’, Turkish coffee with gum mastic; dishes made with olive oil and with such different herbs as cnicus (şevketibostan), urtica (ısırgan otu), soleirolia (arapsaçı), artichoke; İzmir’s street foods that include fava, mussels, ‘boyoz’, unripe almond; as well as migrants’ special recipes that include İzmir meatball, Ödemiş meatball, Tire meatball. This gastronomic culture should be introduced to big masses through festivals, tours and tastings. Turkish coffee with gum mastic and Erkence’s natural extra virgin olive oil should be identified with their own geographical indications, and all necessary works need to be carried out to this end so these two products are known as the star products of Urla and Çeşme at international promotional events. Historically significant restaurants in İzmir also need to be supported so they can survive. Instead of waiting for ‘Gastro tourists’ to come and discover the tasting spots in Kemeraltı, Alsancak and at similar locations of the İzmir city that have retained their historic value for some generations, the symbolic locations and tastes in İzmir need to be made available to tourists in the forms of brochure and mini gastro maps that can be viewed on smart phone applications,” said Erdoğan to explain the things that can be useful in increasing the number of the people who are familiar with İzmir’s street food and its historic restaurants.