Konut çok alan az
Doç.Dr. Ufuk Tutan:
“Vatandaş, yüksek fiyatlar nedeniyle satın alamadığı birinci el konutlar yerine ikinci el konut piyasasına yöneliyor”
Ekonominin en dinamik sektörlerden biri olan konut sektörünün son iki yıldan bu yana durgunlaştığını ve kriz sinyalleri verdiğini belirten Yaşar Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ufuk Tutan, “2013 yılında tamamlanan her 5 konuttan 4’ünün satıldığı görülürken 2014 yılında her 4 konuttan ancak 3’ünün satılabildiği görülüyor. Son iki yıldır, her yıl 200 binden fazla konutun tamamlanmasına rağmen alıcı beklediği görülürken başlanan inşaat ile tamamlanan konut arasındaki farkın da 100 binlerden 250 binlere kadar çıktığı saptanmıştır. Birçok konut inşaatının başlanmasına rağmen alıcısı olmaması nedeniyle bitirilmediği ve bitirilen konutların bir kısmının da satılamadığı görülüyor. Ayrıca, son bir yıldır ikinci el konutların ve ipotekli konutların satışında birinci el konutların satışlarına kıyasla önemli sayıda artışlar gözlemleniyor” dedi.
Konut piyasasının en önemli sorunları arasında yüksek arsa fiyatları, artan girdi fiyatları ve durgunlaşan ekonominin bulunduğunu ifade eden Yaşar Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ufuk Tutan, “Özellikle, büyükşehirlerde artan talebi karşılayacak yeni arsaların yaratılamaması, arsa fiyatlarını hızla yukarı tırmandırıyor. Ayrıca, yüksek arsa fiyatları ile çalışan müteahhitlerin yüksek gelir gurubuna hitap eden lüks konutlara yönelmesi de en fazla konut talebinde bulunan orta ve düşük gelir kesimin taleplerinin karşılanmadığına işaret etmekte” diye konuştu.
YÜKSEK FİYATLAR NEDENİYLE İKİNCİ ELE YÖNELİYORLAR
Daha yüksek fiyatlara, daha az sayıda konut talep eden yüksek gelir grubuna yönelik konut inşaatların artmasının inşaatı bitirilmeyen ya da tamamlanmasına rağmen satılamayan konutların hızla çoğalmasına yol açtığını kaydeden Doç. Dr. Tutan, “Bu nedenle, son yıllarda ikinci el konutların satış hızı, birinci el konut satışlarının satış hızından daha fazla artmakta. Vatandaş, yüksek fiyatlar nedeniyle satın alamadığı birinci el konutlar yerine ikinci el konut piyasasına yöneliyor. Bu durum da aşırı konut talebine rağmen konut satışlarının yavaşlamasına neden oluyor” diye konuştu. 
DOLARDAKİ ARTIŞ MALİYETLERİ DE ARTIRDI
Diğer yandan, geçen yılın Eylül ayı öncesi 2.10’larda gezinen ABD dolarının geçen yılın sonuna doğru 2.30’ları aşmasının, konut maliyetlerini ilk başta yüzde 5-10 arası yükselttiğini belirten Doç. Dr. Ufuk Tutan, “Doların 2.60 seviyelerine çıkması da önümüzdeki aylarda bu artan maliyetlerin yanında yüzde 10-15’lik ek yükler getirmesi anlamına geliyor. Bu maliyet artışlarının da ilk önce birinci el konut piyasasına daha sonra da ikinci el konut piyasasına yansıması sürpriz olmayacaktır” dedi. 
Son iki yıldan bu yana inşaat ve konut sektöründe izlenen endişe verici görüntünün, S&P, Fitch gibi uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye ile ilgili raporlarında da dikkat çektiğini vurgulayan Ufuk Tutan, inşaat sektörümüzün önümüzdeki aylarda Türk ekonomisine çok ciddi sorunlar yaratabileceği uyarısında bulundu. Tutan, “Bu nedenle, orta ve düşük gelir gurubuna yönelik konut satışlarına vergi dahil bir takım teşvik yollarının hayata geçirilmesi, yeni arsa alanları yaratılarak maliyetlerin otomatik olarak aşağıya çekilmesi gibi önlemlerin bir an önce alınması şart” diyerek çözüm öneriler sundu.
ARSA PROBLEMİ KENTSEL DÖNÜŞÜMLE AŞILABİLİR
Müteahhitler Federasyonu Başkanı Necip Nasır ise ülkemizin lokomotif sektörlerinden olan inşaat sektörünün ekonomik öneminin yanında, istihdama katkısı ile sosyal alanda da büyük önem taşıdığını belirterek, “Deprem kuşağında yer alan ülkemizdeki yapıların yüzde 50’den fazlası kaçak, geri kalanın çok büyük bir kısmı ise 20 yıldan eski ve deprem yönetmeliğine uygun olmayan yapılardan oluşuyor. İzmir’de yapıların yüzde 85’e yakını deprem yönetmeliğine uygun değil ve kentsel dönüşüme en çok ihtiyaç duyan şehirlerden biriyiz. Büyükşehirlerde arsa sıkıntısı yaşadığımız ve fiyatlarının yüksek olması de çok önemli bir etken. Ancak küçük dokunuşlarla sektör ivme kazanıp bu problemler çözülebilir. Yerinde dönüşüme hız verilmesiyle hem deprem yönetmeliğine uygun olmayan yapılar yenilendiği gibi hem de arsa problemi aşılmış olur. 2013 Nisan ayından bu yana; kredi faizlerinin yükselmesi, siyasi konjonktürel gelişmelere bağlı ekonomideki durum, doların artması ve maliyet yükselmesi, satışların düşmesinde etken oldu. Kredi faizleri düşürülürse mutlaka satış rakamlarına olumlu yansıyacaktır” dedi.
RAKAMLARLA KONUT STOĞU VE SATIŞLARI
Türkiye İstatistik Kurumu rakamlarına göre; ülkemizde 2014 yılında 1 milyon 165 bin 381 konut satılırken bunlardan 541 bin 554’ünü ilk satışlar, 623 bin 827’sini ise ikinci el satışlar oluşturdu. Türkiye’de 2014 yılında 1 milyon 14 bin 678 daire için “yapı ruhsatı” (Yapılacak yeni ve ilave yapılar) alınırken “yapı kullanma izin belgesi” (Tamamen veya kısmen biten yeni ve ilave yapılar) alan daire sayısı ise 766 bin 527’de kaldı. Bu rakamlara göre, yapı ruhsatı alma ve yapı kullanma izin belgesi oranı 4’te 3’te kaldı. En fazla konut satışı İstanbul’da gerçekleşirken 2014 yılında “yapı kullanma izin belgesi” alınan 141 bin 188 daireden, 102 bin 936’sı satılabildi.
EGE VE İZMİR’DE DURUM
İzmir’de ise 2014’de 71 bin 779 konut satılırken bunların 29 bin 357’si ilk satış, 42 bin 422’si ise ikinci el satış olarak gerçekleşti. İzmir’de “yapı kullanma izin belgesi” alınan 44 bin 476 konuta karşılık satılan rakam ise 29 bin 357 oldu.Diğer Ege illerinde ise Denizli, Kütahya ve Manisa haricinde konut satışlarında, ilk satış rakamları, ikinci el satış rakamlarının altında kaldı. Afyon’da 2 bin 526 ilk satış, 3 bin 734 ikinci el satış, Aydın’da 10 bin 44 ilk el satış, 15 bin 105 ikinci el satış, Denizli’de 6 bin 715 ilk el satış, 6 bin 489 ikinci el satış, Kütahya’da 3 bin 911 ilk el satış, 3 bin 166 ikinci el satış, Manisa’da 8 bin 102 ilk el satış, 8 bin 79 ikinci el satış, Muğla’da 5 bin 210 ilk el satış, 10 bin 851 ikinci el satış gerçekleşti.