Urla’nın yöresel yemekleri araştırma konusu olduDon’t let the dishes of Urla go extinct

İzmir Urla’nın enginar, geleneksel otlarla hazırlanmış çalkama, güveç, katmer, ıspanak balığı gibi yöresel yemekleri Yaşar Üniversitesi MYO Gıda İşleme Bölümü akademisyenleri tarafından araştırma konusu oldu. 6 ay süren bir çalışma ile yöre halkıyla bir araya gelerek ilçeye özgü yerel yemekleri, halkın kendi mutfak kültürünü tanıyıp tanımadığını ve beslenme biçimlerini tespit eden ekip, dikkat çeken sonuçlar elde etti. Sonuçlara göre yüzde 85 gibi halkın büyük bir yüzdesi evlerinde özellikle zeytinyağlı yöresel yemeklere yer veriyor ancak yaşlı nüfus bu yemek kültürünün devam edemeyeceği endişesi taşıyor.

YEREL YÖNETİMLER VE ÜNİVERSİTE DESTEK VERDİ

Yaşar Üniversitesi Gıda İşleme Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Ruhan Aşkın Uzel, Gıda İşleme Bölümü Öğretim Görevlisi Yrd. Dr. Seda Genç ve Ege Sürdürülebilir Çevre ve Kalkınma Derneği (Ege SÜRÇED) tarafından oluşan ekip Urla yemeklerinin yöre halkı tarafından tanınması, sağlık üzerine etkileri ve halkın beslenme alışkanlıklarındaki yerine yönelik bilimsel bir araştırma projesine imza attı. Yaşar Üniversitesi Proje Destek Ofisi Bilimsel Araştırma Projesi (BAP) kapsamında 16 bin lira tutarında mali destek alan proje Urla Belediyesi ve Urla Kaymakamlığı tarafından da destek gördü.

URLA HALKI İLE BİRE BİR GÖRÜŞÜLDÜ

Proje kapsamında proje ekibi ve Gıda İşleme Bölümü öğrencileri Urla’nın 17 mahallesine ziyaretler gerçekleştirilerek, 18-67 yaş üstü 381 kişiye anket uygulaması gerçekleştirdi. Halka, ‘Evinizde yöresel yemeklere yer verir misiniz’, ‘Urla yöresel yemeklerin çeşitliliğinin yeterli olduğunu düşünüyor musunuz’, ‘Evde pişen yemeklerde hangi temel yağ kullanılıyor’ gibi soruları yönelten ekip alanında bilimsel içerikli ilk bilimsel araştırmaya da imza atmış oldu.       

URLA DENİLİNCE AKLA GELEN ÜÇ ŞEY: HAVA, DENİZ, ENGİNAR

Yemek kültürünün, kültürel zenginliğin korunmasında önemli bir unsur olduğunu bu nedenle de yerel yemeklerin korunması ve yaygınlaştırılması gerektiğini belirten Yrd. Doç. Dr. Ruhan Aşkın Uzel, “Urla yemek kültürü hakkında detaylı bilgiye sahip olunmasının yanı sıra yöresel yemeklerin kaybolmaması ve nesilden nesile aktarılmasını sağlamak amacıyla yola çıktık. Urla’nın köylerine ve mahallelerine ulaşarak Urla’nın nüfusunu temsil edecek bir katılım sağlamaya çalıştık. Urla halkına göre ilçenin bilinilirliği açısından yemek kültürünün önemli bir yeri var. Öyle ki Urla denilince akla gelen ilk üç şey arasında ‘hava, deniz ve enginarı’ sayıyorlar” dedi.

GASTRONOMİ TURİZMİNE DESTEK

Projenin Ege Bölgesi’nin yanı sıra Türkiye gastronomi turizmine yönelik uygulanabilecek araştırmalar için örnek teşkil edebileceğini ifade eden Yrd. Doç. Dr. Seda Genç de, “Gençlerin göç etmesi ve yaşlı nüfusun yöreye yönelmesi ile ilçede özellikle köylerde yaşlı nüfus oranı oldukça yüksek. Köylerde görüştüğümüz insanlar arasında en çok yakınılan konu gençlerin yemek kültürü ile ilgili bir takım değerleri unuttuğu oldu. Kullandıkları yağ çeşidi ve ot türleriyle Akdeniz diyeti beslenmesine sadık kalarak yaşayan yöre halkı bu kültürünü çocuklar ve gençler aracılığıyla gelecek kuşaklara aktarmalı, bunun için de destek olunmalı.” diye konuştu.  

YAŞLI NÜFUS ORANI YÜKSEK

Proje kapsamında ankete katılan 381 kişiden yüzde 52,4’ü kadın, yüzde 47,6’sı ise erkeklerden oluştu. Katılımcıların yüzde 25,40’ı 67 yaş üstü, yüzde 15,87’si 46-52 yaş arası, yüzde 13,76’sı 60-66 yaş arası ve en düşük oranla yüzde 5,03’ü 18-24 yaş arası bireylerden oluştu. Katılımcılar yüzde 53,48’i ilkokul mezunu, yüzde 18,72’si lise mezunu, yüzde 13,37 ise üniversite mezunlardan oluştu. Yüzde 33,15’i ev hanımı, yüzde 21,20’si serbest meslek, esnaf ve zanaatkâr, yüzde 20,65’i emekli, yüzde 20,45’i de öğrencilerden oluştu.    

Anket sonuçlarından bazıları ise şöyle oldu:

-Ankete katılanların yüzde 85,56’sı evlerde yöresel yemeklere yer veriyor. Ancak yüzde 24,15’i yöresel yemeklerin çeşitli olmadığını düşünüyor.

-Katılımcıların yüzde 19,69’u Urla mutfak kültürünün unutulduğunu, yalnızca yüzde 6,04’ü ise Urla mutfak kültürünün Türkiye tarafından tanındığını düşünüyor. Yüzde 74,28’lik bir kesim ise Urla mutfak kültürünün unutulup unutulmadığına dair bir fikri olmadığını beyan etti.  

-Mutfaklarda yüzde 76,12 oran ile zeytinyağı kullanılırken, yüzde 18,11’lik bir oran farklı çeşitlerdeki yağları çok az oranlarda kullanıyor. Tereyağı ise yalnızca yüzde 0,79’luk bir oranla kullanılıyor.  

Academics from Yaşar University’ Vocational School Food Processing Department  studied the local dishes of Urla that include artichoke, ‘çalkalama’ cooked with the local green vegetables, food cooked in earthenware pot -as called in Turkish ‘güveç’-, a pastry called ‘katmer’, and spinach fish. Following a 6-months study during which they met with the local community to get information about the local dishes, and to find out whether the local people knew their own culinary culture and their diet,  the research team revealed interesting results. Research results indicate that almost 85% of the local community cook local dishes with olive oil, and that the old population in the area is worried that this culture won’t survive that long.

     Asst. Prof. Ruhan Aşkın Uzel, Head of the Department of Food Processing at Yaşar University’s Vocational School, and Asst. Prof. Seda Genç, Academic from the Department of Food Processing teamed up with the Aegean Association for Sustainable Environment and Development in an attempt to conduct a scientific study on how the Urla dishes are known by the local community, their health effects and the local diet. Granted a fund worth 16 thousand Turkish liras as part of Yaşar University’s Research Development and Implementation Center’s Scientific Research Project (SRP), the project was also supported by the Urla Municipality and the Urla District Governorate.

   Asst. Prof. Ruhan Aşkın Uzel expressed that, “Our goal was to reveal more detailed information about Urla’s local cuisine, as well as to prevent these local dishes from going extinct and to ensure their survival for future generations as well. As you know, the first three things that come to our minds are ‘air, sea and artichoke’ when we are told something about Urla.

 Asst. Prof. Seda Genç also said that,”The villagers complained mostly about the young as they are no long conscious of the values attached to the local cuisine. The local community need to pass down their Mediterranean diet that encompasses a specific type of oil and various herbs to future generations. So, we have to support this process.” 

 

From left to right)  Seda Genç – Ruhan Aşkın Uzel