Kültürpark’ın geçmişine yolculuk
Kimi Zeki Müren’i ilk kez burada gördü, kimi naylon kumaşla, kot pantolonla ilk kez burada tanıştı; kimi ilk kolasını burada tadarken kimi de sandviç terimini ilk kez burada duydu. Pak Bahadır’ın da evi oldu, 8 binden fazla ağacın da…
İzmirlilerin sosyal ve eğlence kültüründe unutulmaz bir öneme sahip olan ve 28 Ağustos Cuma günü kapılarını 84.kez açmaya hazırlanan Kültürpark’ın geçmişi kitap oldu. Yaşar Üniversitesi Mimarlık Bölümü akademisyenleri tarafından derlenen ve İletişim Yayınevi’nden çıkan “İzmir Kültürpark’ın Anımsa(ma)dıkları” isimli kitaba Türkiye’den ve yurtdışından akademisyenler ile yazarlar destek verdi. Kültürpark’ın geleceğine ilişkin alınacak kararlarda rehber oluşturacak bir kaynak niteliği taşıyan kitapta İzmirlilerin park hakkında görüşlerine de yer verildi.
KÜLTÜRPARK’IN UNUTULAN TASARIMCISI
Yaşar Üniversitesi Mimarlık Bölümü Öğretim Üyeleri Yrd. Doç. Dr. Ahenk Yılmaz ve Yrd. Doç. Dr. Kıvanç Kılınç ile İzmir Ekonomi Üniversitesi Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Burkay Pasin tarafından derlenen kitapta araştırmalar aracılığı ile Kültürpark’ın tarihine ışık tutulması amaçlandı. Park’ın unutulan tasarımcısı Mesut Özok’un hatırasının da yaşatıldığı kitabın çıkış noktasını anlatan Yrd. Doç. Dr. Kıvanç Kılınç, “1936 yılındaki açılışından itibaren Kültürpark’ta gerçekleşen fuar işlevlerinin birçoğu kısa bir süre önce Gaziemir’de inşa edilen yeni fuar alanına taşındı. Böylece İzmir ile Kültürpark’ın kurduğu ilişkide yeni bir döneme girildi. Ancak İzmir’deki kentsel hayatın, kültürel etkinliklerin ve ulaşım ağlarının kesişim noktasında yer alan bu önemli kamusal alanın geleceğine dair pek çok öneri, fikir ve tartışmanın da şimdiden ortaya çıktığını gördük. İşte tam bu dönüşümün eşiğinde Kültürpark’ın geçmişine doğru yolculuğa çıkmak; tasarımında, kullanımında ve yıllar içinde gerçekleşen değişiminde rol oynayan ve sonrasında unutulan aktörleri ve olayları hatırlatmak istedik” dedi.
HEM İZMİR’İN HEM TÜRKİYE’NİN TARİHİ
Yrd. Doç. Dr. Kılınç, parkın tanıklık ettiği tüm dönemlere ışık tutan kitabın hem Türkiye’nin modernleşme serüvenine hem de İzmir’in kent, tasarım ve eğlence kültüründeki dönüşümlerine ilişkin önemli ipuçları da sunduğunu söyledi.
UNUTULMAZ GAZİNOLAR
Üç bölümden oluşan kitabın pek çok ünlü sanatçının sahne aldığı Kübana, Mogambo ve Ada Gazinosu gibi mekanların tarihine de giriş yapmayı amaçladığını söyleyen Yrd. Doç. Dr. Ahenk Yılmaz, “ ‘Yer, kimlik ve modernleşmenin temsilleri’ başlıklı ilk bölümde Park’ın 50’li ve 60’lı yıllardaki soğuk savaş dönemindeki halleri ve 80’lerde eğlence kültürünün odağı haline gelmesi serüveni birinci elden tanıklıklarla aktarılıyor. ‘Sergileme ve eğlence kültürünün mekânları’ başlıklı ikinci bölüm ise Park’ın belleğinin önemli bir kısmını oluşturan pavyon ve gazino yapılarına odaklanıyor. İzmir Enternasyonal Fuar işlevinin 1936 yılından bu yana gerçekleştirilmesini sağlayan ve sergileme amacıyla inşa edilmiş ulusal ve uluslararası pavyon yapılarının günümüze ne yazık ki pek azı kalmış durumda. Bu yapıların tarihsel belgelemesini de içeren bölüm, Kültürpark’ı erken Cumhuriyet döneminde inşa edilmiş diğer kent parkları ile karşılaştırmalı olarak anlama imkanı sunuyor. Park’ın İzmir’in eğlence kültürüne olan katkısı da yadsınamaz bir öneme sahip. Bu bölüm 80’li yıllar başta olmak üzere, bölge halkı tarafından merakla beklenen, Zeki Müren, Gönül Yazar, Bülent Ersoy gibi pek çok ünlü sanatçının sahne aldığı Kübana, Mogambo, Ada Gazinosu gibi mekanların tarihine bir giriş yapmayı amaçlıyor. ‘Anımsama ve unutmanın aktörleri’ isimli son bölümde ise Kültürpark’ın bahsi çok geçmeyen ancak önemli figürleri arasında yer alan kişilere yer veriliyor.” bilgisini verdi. Kitabın son söz yazarı ise Yaşar Üniversitesi Mimarlık Bölümü Başkanı Prof.Dr. Gülsüm Baydar oldu.
Kitap için ayrıca İzmirlilere “Fuar(park) sizin için ne ifade ediyor” ve “İzmir için önemi nedir” gibi sorular da yöneltildi. Katılımcıların verdiği cevaplar ise şöyle oldu:
-Dünyada ne oluyor, ne bitiyor Fuar’dan öğreniyorduk. Mallar da satılıyordu. Yerli sanayi ve yerli mallar gelişti. Sonra da ihtisas fuarları başladı.
-Fuar eşittir sanatçılar, kalite, park, ağaç…İzmir eşittir İzmir Fuarı, fuar ilk olarak benim evim…
-Manolya, Basmane’ye yakın, Zeki Müren oradaydı. Biletler önceden alınırdı. Zeki Müren gece yarısı çıkardı. 5’te gidip yer tutardık.
-Ada Gazinosu’nda evlendim 20 Haziran’da. Göl tertemizdi. Hakikaten başkaydı o zaman.
-Şehrin ciğeri… Oraya gittiğinde şehirden çıktın gibi oluyor.
-Son yeşil alan, uçaktayken tek gördüğümüz yer. Çok önemli…
– Binalar yıkıldıktan sonra Fuar’ın özelliği kalmadı, özeldi bunlar, yıkıldılar…
-Kaybettiğimiz için anlıyoruz değerini. Şehre hareket getiriyordu. Geçmişimizi yaşatalım.
Kitabın Yazarları
Emel Kayın, Kalliopi Amygdalou, Emre Gönlügür, Sezgi Durgun, Elvan Altan, Yüksel Pöğün-Zander, Meltem Gürel, Emine Görgül, Nilay Ünsal Gülmez, Deniz Güner, Bahar Durmaz, Işın Can ve kitabın son söz yazarı Prof.Dr.Gülsüm Baydar.